DE JAREN STILLEKES

INTERVIEW MET MIJN GROOTMOEDER GEBOREN IN 1935

INTERVIEW WITH MY GRANDMOTHER BORN IN 1935

“nat schole bi de masseurkes” - (naar de school bij de nonnetjes) (to the nun’s school)

Was het een gemengde school?

It was a mixed school?

“Wiedder zatn tuschen de knechtn. De misches moestn voral goatn leern stoppn, bist dat de joengs mustn reekn e figuurzoagn met hoet. De misjekallutn maktn ieder joar e merklaptje me nunder eige noame i krusjessteke gebodeurd.”

(Wij zaten tussen de jongen. De meisjes moesten vooral leren hoe zij gaten moesten herstellen, terwijl de jongens mochten rekenen en figuurzagen met hout. De meisjes maakten ieder jaar een merklapje met hun eigen naam in kruissteekjes geborduurd.)

(We were sitting between the boys. The girls had to learn how they had to repair torn clothes, while the boys were allowed to calculate in the head and to jigsaw with wood. The girls had to embroider their own name in cross-stitches on a piece of cloth)

Moesten jullie veel notities nemen tijdens de les? 

Did you have to take many notes during class?

“Kzon kik zegn, we woaren ossan ant schrivn, mo da affeseerde nie. We schrevn wiedder met e penne e iente ut e ientepot die in nusse lessenoare zat. Da wos fin omoge e dikke na beneen. We kreegn regelmoatig e nieuwn ientelap va nus moeder, woar da we wiedder preus mej woarn. Dien gebruiktn wiedder vo nusse penne of te voagen amme edoan adn me schrivn. De generoasche vor nus moeste wel schrivn op e leie me e griffel, da ging nog vele troager…”

(Ik zou zeggen, wij waren altijd maar aan het schrijven, maar dat ging niet vooruit. Wij schreven met een kroontjespen en een inktpot die in onze schoolbank zat. Schrijven met zo een pen was niet simpel: dun omhoog en dik naar beneden. We kregen regelmatig een nieuwe inktlap, die onze moeder maakte, waar we heel trots mee waren. Die gebruikten we om na het schrijven onze pen schoon te vegen. De generatie voor ons moest wel schrijven op een lei met een griffel; dit ging nog veel trager…)

(I would say, we were always writing, but that did not go fast. We wrote with a fountain pen, and there was an ink bottle in our school desk. Writing with a pen was not so simple: thin up and thick down. Our mother made a new pen-wiper regularly. We were very proud. We used a pen-wiper to clean the pen after writing. The generation before us had to write on a slate with a slate pencil; this way it went much slower ...)

Ben je veel gestraft geweest? En wat was de straf?

You're much punished? And what was the punishment?

“Jakkendoen, ik zin nie vele gestraft gewist. A we gestraft woarn moestn we in noek stoan, me ezelsoen up, bist da ze da ol kustn ziej. Voral de joengs kregn e klets rond nulder oorn. Of ze kreegn e tik op nulder vingers metn regel van meester”

(Nee hoor, ik ben niet veel gestraft. Als we gestraft werden, moesten we in de hoek gaan staan, met ezelsren op, zodat iedereen je kon zien. Vooral de jongens kregen vaak een oorveeg. Of soms kregen ze een tik op de vingers met de regel van de meester.)

(No, I was not much punished. If we were punished, we had to stand in the corner, with donkey ears on so everyone could see you. Especially the boys got a box on the ears often. Or sometimes they got slapped on the knuckles with the ruler of the teacher.)

Wat deden jullie in de kleuterklas?

What did you learn in kindergarten?

“We moestn widder oltid knipn, prikn e weevn. Prikn moeste me e priknoalde op e rechte lijne. Teekn deedn we op nachterkant va behangpapier.”

(We moesten vooral knippen, prikken en weven. Zo moesten we heel nauwkeurig met een priknaald op een rechte lijn prikken. We tekenden toen op de achterzijde van behangpapier.) 

(We had to cut, especially prick with and weave. So we had to prick very carefully with a needle puncture on a straight line. We created a draw on the back of wallpaper.)

Werden er op school ook jaarlijks foto’s van jullie genomen?

There were also annual school pictures?

“Joat da wos e tradische. Ieder joar kwam ter e portrett`etrekker nat schole. De misjekallutn adn toene nulder schoanste robe an e de knechtn nulder zondagsche pak. Ieder kind moest in e schoolbank goan zittn. Broers e zusn mochtn ook toope opn foto. En de klasse fotos zi vo nus nu geschiedenisse.”

(Ja inderdaad, dat was een traditie. Ieder jaar kwam er een schoolfotograaf. De meisjes hadden toen hun mooiste kleedje aan en de jongens hun zondags pak. De foto werd gemaakt van ieder kind in een schoolbank. Broers en zussen mochten ook eens samen op de foto. En de klasfoto is voor ons nu geschiedenis.)

(Yes indeed, that was a tradition. Every year, a school photographer came to take pictures of us. The girls wore their best dress, and the guys wore their Sunday suit. He took a photo of every child in a school bank. Brothers and sisters also were allowed to go together on the picture. And the class picture is for us now history.)

     

Hadden jullie ook na-schoolse activiteiten zoals muziek en sport? Wat deden jullie na de lesuren?

You had after-school activities such as music and sport? What did you after school?

“Doar a we wiedder gin tid vorn. Mi voader wos bakker, e me moeder ad e kruddeniers winkeltje. Achter t schole deedn kik e broodronde mi me velo. We wundn int bus e me twi jongere broern oaldn doar ossa kattekwoad ut. Ziedder moestn nie werkn…”

(Daarvoor was er helaas geen tijd. Mijn vader was bakker en mijn moeder stond de hele dag in haar kruideniers winkeltje. Na school moest ik met mijn fiets op broodronde. We woonden in het bos en mijn twee jongere broers gingen daar spelen. Zij moesten niet werken…)

(There was, unfortunately, no time for that. My father was a baker and my mother was all days in her grocery shop. After school, I had to go with my bike on bread round. We lived in the woods and my two younger brothers went every day after school to play. They had not to help …)

Wat verkochten jullie dan allemaal in jullie kruidenierszaak?

What did you sell in your grocery store?

“Waddn wiedder kaffie, te, tabak e sigarettn. 
Ook sukker, riest e boon daw moestn ofwege. Ook zjèpe, blauwsel, stifsel e keisen. Kaliesjestok e drop woarn in trek bi de joes.”

(Wij verkochten vooral koffie, thee, tabak en sigaretten. Daarnaast verkochten we suiker, rijst en bonen die we moesten afwegen. Ook zeep, blauwsel, stijfsel en kaarsen waren veel gevraagd. Kinderen waren dol op zoethout en drop.)

(We especially sold coffee, tea, tobacco, and cigarettes. In addition, we sold sugar, rice, and beans we had to weigh. Also soap, blueing material, starch, and candles were in demand. Children were fond of licorice.)

Verkochten jullie verse groenten?

You sold fresh vegetables?

“Nem, de mensche kwiktn nulder groensels zeve. Zieldn oke e poar beestn vo teetn lik a zwien, kiekens vo de eiers en e paar hètn vo de mek. Olle groensels wierden inemakt, e bewoard in kelder onder de groend. Vant frut maktn we zjeleie ent vljis wierd gepekeld. De vergeetn groensels van vandoage woarn toene olledoagse groensels lik rammennas, pastenaok, romingsche salo…”

(Nee, de mensen kweekten zelf hun groenten en hielden ook een paar dieren om te slachten zoals een varken; kippen hielden ze voor de eieren en een paar geiten voor hun melk. Alle groenten werden ingemaakt, en bewaard in de kelder. Van fruit maakten we confituur en het vlees werd gepekeld. De vergeten groenten van vandaag waren toen alledaagse groenten zoals rammenas, pastinaak, romeinse sla…)

(No, the people raised their own vegetables and farmed also a few animals; a pig to slaughter, chickens for the eggs, and a few goats for their milk. All the vegetables were preserved and canned and stored in the cellar. We made jam of the fruit and the meat was brined. The forgotten vegetables of today were the vegetables of every day such as radish, parsnip, romaine lettuce ...)

In nearly 70 years a great evolution has developed in education. The last decades there were many educational reforms!

When the slate with a slate pencil gradually disappeared from the school desks, the fountain pen was introduced. The writing with that pen was by many an art piece: ‘thin up and thick down’. The use of the fountain pen on schools was replaced by the ballpoint pen and a pen with a refillable reservoir that provides a continuous supply of fluid ink to its point, also named a fountain pen. Nowadays the students use a tablet or computer.

The teacher wrote with chalk on the black chalkboard, which mercilessly could scratch. The blackboard and the chalks are practically disappeared from the school premises. They make way for the digital whiteboards.

Teachers were stricter and corporal punishment was still in use. To beat was seen as a responsible way of educating. We cannot imagine punishing with physical violence. Also standing in the corner with donkey ears on, standing in the corridor, writing hundreds of times the regulation of punishment remained beloved measures to the child to learn a lesson. In the present day, they talk with the children and look for solutions.

Girls were generally taught sewing and needlework. They were specially prepared for household tasks. The boys were allowed to calculate in the head and to jigsaw with wood. Children, especially the eldest of the family, did not have free time and had to help where necessary.

Concerning the food, people were very independent, they provided themselves with vegetables, fruit, and meat for a whole year. So they were not spending many on food.